राज्यसेवा पूर्व परीक्षा CSAT पेपर दोन

  राज्यसेवा पूर्व परीक्षा CSAT पेपर 2

अभ्यासक्रम -

1) आकलन क्षमता.

2) वैयक्तिक कौशल्य संवाद कौशल्यासह.

3) तार्किक व विश्लेषण क्षमता.

4) निर्णय निर्धारण समस्येचे निराकरण.

5) सामान्य बौद्धिक क्षमता.

6) मूलभूत संख्याशास्त्र.

7) मराठी व इंग्रजी भाषा आकलन कौशल्य दहावी /बारावी.

(खालील पुस्तके पाहिजे असल्यास पुस्तकाच्या images वर   click करा व खरेदी करा.)

1) CSAT फक्त उतारे - विवेक पाटील

2) राज्यसेवा पूर्व परीक्षा पेपर 2 

   यूपीएससीचा धर्तीवर बदललेल्या एमपीएससीच्या पूर्व परीक्षेत CSAT या पेपरचा २०१३ पासून समावेश करण्यात आला आहे. मात्र, यूपीएससी परीक्षेत पूर्व परीक्षा पेपर २ म्हणजेच CSATचे गुण फक्त qualifying चे आहेत. पूर्व परीक्षा पास करण्यासाठी मेरिटच्या गुणांमध्ये CSATचे गुण ग्राह्य धरले जात नाहीत. एमपीएससी परीक्षेसाठी मात्र राज्यसेवा पूर्व परीक्षा पेपर एक व पूर्व परीक्षा पेपर दोन म्हणजेच CSATचे गुण ग्राह्य धरले जातात आणि म्हणूनच एमपीएससी पूर्व परीक्षेत CSATला जास्त महत्त्व आहे.

CSAT म्हणजे काय?

Civil Services Aptitude Test यालाच मराठीत नागरी सेवा नैसर्गिक क्षमता किंवा कौशल्य चाचणी असे म्हणता येईल. आयोगाच्या अभ्यासक्रमात या विषयाचा किंवा पेपरचा उल्लेख राज्यसेवा पूर्व परीक्षा पेपर क्र. दोन असा केला आहे. या पेपरला किंवा विषयाला सामान्यपणे आपण CSATचा पेपर म्हणतो. आता आपण CSAT याचा शब्दश: अर्थ घेतला, तर नैस‌र्गिक क्षमता किंवा कौशल्य चाचणी. कशाच्या आधारे घेतली जाईल? तर त्यासाठी उत्तर दिलेले असेल, ते उत्तर वाचून दिलेल्या प्रश्नांची उत्तरे सोडवणे; तसेच बुद्धिमत्ता चाचणी आणि अंकगणिताच्या आधारे दिलेले प्रश्न किती लवकर सोडविता येईल, हे तपासणे आणि दिलेल्या एखाद्या परिस्थितीच्या आधारे आपली निर्णय क्षमता आणि निर्णय प्रक्रिया याची चाचणी बघणे म्हणजेच CSAT होय.

CSATच्या पेपर स्वरूप : राज्यसेवा पूर्व परीक्षेत दुसऱ्या क्रमांकाचा हा पेपर आहे. यामध्ये एकूण ८० प्रश्न विचारलेले असतात. त्यासाठी प्रत्येक प्रश्नाला २.५ गुण असे 80 X 2.j = 200 गुणांचा हा पेपर आहे.

CSAT मधील समाविष्ट घटक :

* मराठी व इंग्रजी भाषेतील उताऱ्यावरील काही उत्तरे कौशल्ये (comprehension ability) यामध्ये आपल्याला काही उत्तरे दिलेले असतात. ती उत्तरे वाचून विचारलेल्या प्रश्नांची अचूक उत्तरे देणे आवश्यक असते.

* संवाद कौशल्यासह आंतरवैयक्तिक कौशल्ये

* अनुमानात्मक चाचणी आणि विश्लेषणात्मक क्षमता (Logical & Analytical Reasoning)

* सर्वसामान्य बुद्धिमत्ता चाचणी (General Mental Ability)

* निर्णय प्रक्रिया आणि समस्या सोडवणूक (Decision making) या घटकांवरील प्रश्न हे पदवी स्तरावरावरच्या दर्जावर आधारलेले असतील.

* मूलभूत अंकगणित (संख्या, संख्यात्मक संबंध, घातांक इत्यादी) Basic Numeric या घटकावरील प्रश्नांचा दर्जा हा दहावीचा स्तरावर असेल.

* सामग्री विश्लेषण (Data inforpretation) यामध्ये तक्ते, आलेख, टेबल सामग्रीचा पुरेसापणा इत्यादी. या घटकांवरील प्रश्नांचा दर्जासुद्धा दहावीच्या स्तरावर असेल.

* मराठी आणि इंग्रजी भाषेतील उताऱ्यावरील आकलनात्मक कौशल्ये या घटकांच्या वरील प्रश्नांचा दर्जा हा दहावी किंवा बारावी या स्तराचा असेल.

अशा प्रकारे आयोगाने CSAT या पेपरचा अभ्यासक्रम दिलेला आहे. २०१३ च्या राज्यसेवा पूर्व परीक्षेपासून २०१८च्या राज्यसेवा पूर्व परीक्षेच्या CSATच्या प्रश्नपत्रिका बघितल्या की आपल्याला लक्षात येते सर्वाधिक प्रश्न उताऱ्यावरील आकलन क्षमतेवर विचारलेले आहेत आणि त्यानंतर बुद्धिमत्ता चाचणी व अंकगणित या घटकांवर व नंतर निर्णय प्रक्रिया आणि समस्या सोडवणूक या घटकांवर विचारलेले आहेत. CSATचा अभ्यास करणे म्हणजे यामध्ये समाविष्ट करण्यात आलेल्या घटकांवर विचारलेल्या प्रश्नांच्या प्रकारांचा जास्तीत जास्त सराव करणे CSATच्या अभ्यासासाठी विशेष असे संदर्भसाहित्य कोणतेही एक असू शकत नाही. कारण CSATच्या अभ्यासात वारंवार उताऱ्यावरील प्रश्न सोडविण्याचा सराव करणे, बुद्धिमत्ता व अंकगणित यावरील प्रश्नांची किंवा विविध प्रकाराचा सराव करणे जास्त गरजेचे आहे. या विषयासाठी सामान्य अध्ययनाप्रमाणे ठरावीक असे संदर्भ साहित्य वापरता येत नाही.

CSATचा अभ्यास करण्यासाठी सर्वप्रथम २०१३ पासून २०१८ पर्यंत आयोगाचे या विषयांचे पेपर नीट बघणे आणि त्यामध्ये घटकनिहाय विचारलेल्या प्रश्नांचे विस्तृत विश्लेषण करणे, आपण या विषयासाठी बाजारातील कोणतेही एक पुस्तक उतारे सोडविण्यासाठी किंवा बुद्धिमत्ता व अंकगणित यांचा सराव करण्यासाठी हाताशी घेतले तर तेवढेच साहित्य पुरेशे ठरणार नाही. कारण आयोगाच्या विचारण्यात येणाऱ्या पेपरमधील पॅर्टनमध्ये जरी सारखेपणा असला, तरी त्यामध्ये विचारण्यात येणाऱ्या उतारे किंवा बुद्धिमत्ता व अंकगणित यामध्ये परीक्षेनुसार विविधता खूप असते. त्यामुळे यासाठी आयोगाचे गतवर्षीचे झालेले पेपर सोडवून बघितल्यावर आपल्याला आयोगाचा या पेपरचा पॅटर्न समजण्यास मदत होते.

आयोगाच्या प्रश्नपत्रिकेवरून आपल्याला असे लक्षात येते, की ८० प्रश्नांपैकी ५० प्रश्न हे उताऱ्यावरील आकलन क्षमतेवर विचारलेले आहेत. त्यासाठी प्रश्नपत्रिकेत एकूण १० उतारे दिलेले असतात. त्यापैकी मराठी आणि इंग्रजी भाषेत ८ उतारे तर मराठी व इंग्रजी भाषेत अनिवार्य असणारे प्रत्येकी एक उतारा असे एकूण १० उतारे आणि या १० उताऱ्यांवर ५० प्रश्न विचारलेले‌ दिसतात. २५ प्रश्न बुद्धिमत्ता व अंकगणित या घटकांवर विचारलेले आहेत आणि उर्वरित ५ प्रश्न हे निर्णय प्रक्रिया व समस्या सोडवणूक या घटकांवर विचारलेले आहेत. असे ५० उताऱ्यांवरील २५ बुद्धिमत्ता व अंकगणितावरील आणि ५ निर्णय प्रक्रिया व समस्या सोडवणूक, अशा एकूण ८० प्रश्नांचा या पेपरमध्ये समावेश असतो.